Қазақстанның мемлекеттік бюджетіне түсетін салық түсімдерінің үштен бірі шетелдік қатысуы бар отыз ірі компанияға тиесілі.

Коронавирустық пандемия эпидемиологиялық індетке тап болған елдер үшін ғана емес, үлкен қауіпке айналды. Бұл экономиканың көптеген салалары үшін жаһандық стресс-қатер, оның салдарымен бизнес көлеміне қарамастан бүкіл әлем бойынша компаниялар тап болды. Қазақстанда COVID-19-ның теріс әсері ұлттық валютаның әлсіреуімен және мұнай кірістерінің күрт төмендеуімен күшейе түсуде.

Пандемияның салдарын жеңу үшін Үкімет экономиканы қолдаудың әртүрлі құралдарын, соның ішінде салықтық құралдарды іске қосты. Бұл таңқаларлық емес, өйткені компаниялардың едәуір бөлігі өз тауарлары мен қызметтеріне сұраныстың төмендеуін және нәтижесінде пайданың күрт төмендеуін бастан кешуде. Сондықтан, салық міндеттемелерін икемді басқару, әсіресе экономикалық қиындықтар жағдайында, кез-келген компания үшін маңызды міндеттердің біріне айналады.

Талдаушылар finreview.kz 2020 жылғы Қазақстанның отыз ірі шетелдік салық төлеушілерінің рейтингін ұсынады.

Бір жыл ішінде Қазақстанда шетел қатысатын компаниялар саны 10% – ға өсті

2020 жылдың соңындағы жағдай бойынша елде шетелдік қатысуы бар 22,6 мың компания жұмыс істеді. Өткен жылмен салыстырғанда олардың саны 2,1 мың бірлікке өсті.

Көбінесе шетелдік компаниялар көтерме және бөлшек саудаға қатысады-мұнда 8,8 мың кәсіпорын жұмыс істейді. Бұдан әрі шетелдік бизнесмендердің танымалдылығы бойынша 2,4 мың компания жұмыс істейтін құрылыс секторы және жұмыс істеп тұрған 1,7 мың кәсіпорны бар кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет саласы келеді.

Бюджетке түсетін барлық салық түсімдерінің үштен бірін отыз ірі шетелдік компаниялар қамтамасыз етеді

Тұрақты бес жылдық өсімнен кейін мемлекеттік бюджетке салық түсімдері теріс динамикаға көшті. 2020 жылдың қорытындысы бойынша төленген салықтардың жалпы сомасы өткен жылмен салыстырғанда 7,1% – ға төмендеді.

Ақшалай түрде бюджет 8,6 трлн теңгеге толықты. Бұл төлемдердің үштен бірі ірі шетелдік компаниялардың отыздығына тиесілі.

Дәстүрлі түрде салық түсімдерінің негізгі бөлігін компаниялар рейтингтің 30 жолының 13-інде орналасқан мұнай-газ секторы қалыптастырады. Бұл компаниялардың үлесіне отыз ірі шетелдік салық төлеушілердің барлық төлемдерінің 72% – ы немесе 1,9 трлн теңге тиесілі.

Бұдан әрі рейтингке темекі саласының компаниялары кіреді, онда үш ірі шетелдік ойыншы жұмыс істейді — Джей Ти Ай Қазақстан, Филип Моррис Қазақстан және Бритиш Американ Тобакко Қазақстан Трейдинг. Олар 276,8 млрд теңге салық төледі.

Темекі саласынан кейін металлургия саласы жүреді. Олардың салық аударымдары жиынтығында 217,4 млрд теңгеге жетті.

Рейтингке сондай-ақ құрылыс саласының, телекоммуникацияның, банк секторының, алкоголь және алкогольсіз өнім өндірісінің, инженерияның өкілдері кірді.